2.022 urtean Bidasoa eskualdean txirrindularien mugikortasunak izan dituen aurrerapen eta atzerapenen BALAZTAren balorazioa, eta 2023rako erronkak
2.022 urtean Bidasoa eskualdean txirrindularien mugikortasunak izan dituen aurrerapen eta atzerapenen BALAZTAren balorazioa, eta 2023rako erronkak
HONDARRIBIA
Aurkezpena/Sarrera
Bizikletaren Estatuko Barometroak duela gutxi sustatutako ikerketa batean argitaratu denez, 2022. urtean bizikletaz hiri batetik bestera joateko pertsonek adierazi dituzten eragozpen nagusiak honako hauek dira: ibilgailu motordunekin espazioak partekatzeak dakartzan arriskuak, gehiegizko trafikoa eta bidegorri eta azpiegitura segururik eza.
Alderdi horiek tokian-tokian aztertuta, BALAZTAk, Bidasoa eskualdeko hiriko txirrindularien elkarteak, Irunen eta Hondarribian 2022an bizikleta-mugikortasunari dagokionez egin diren aurrerapenen eta atzerapausoen balantzea egin nahi izan du, bai eta 2023an bizikleta- mugikortasunaren garapenaz eta mantentzeaz arduratzen diren erakundeek konponbidea ematea gustatuko litzaigukeen etorkizuneko erronkak eta egitekoak ere.
Azpiegitura horien eskumenak udalen eta administrazioen artean banatuta daudenez, gure azterketa eta balorazioa hiru ataletan banatu dugu:
• Bizikleta bidezko loturak Bidasoa eskualdeko udalerrien eta inguruko beste udalerri batzuen artean
• Bizikleta bidezko mugikortasuna Irunen
• Bizikleta bidezko mugikortasuna Hondarribian
2. Bizikleta bidezko mugikortasuna Hondarribian
Hondarribiko bizikleta bidezko mugikortasunari dagokionez, gogorarazi behar da Udalak 2017an Mugikortasun Mahaia sortzea bultzatu zuela, Mugikortasun Eredu berri bat lantzeko topagunea izateko. Azken bilera 2022/02/17an izan zen, eta, beraz, aurtengo jarduera oso urria eta testimoniala izan da.
Horregatik, mugikortasun-mahaiaren hurrengo bilerarako gure proposamena izango da Hondarribiak “Bizikletaren Plan” bat garatzea, zenbait helburu jarri eta epe labur eta ertainerako jarduketen egutegi bat sortzen laguntzeko. Helburu hauek lortu nahi dira:
• Bizikleta bidezko joan-etorri seguruak udalerri osoan.
• Bizikleten segurtasuna bermatuko duten aparkaleku irekiak eta itxiak.
• Lehendik dauden bidegorriak behar bezala mantentzea, beharrezko diren zati berriak zabaltzea eta haien arteko loturak lortzea
• Bizikleta bidezko lotura mugakide diren udalerriekin.
Hala ere, horrek ez digu eragotzi behar onartzea mugikortasunaren gaia udalaren agenda politikoan jartzea lortu dela, eta, gainera, asmo handiko proiektu garrantzitsuen bidez gauzatu dela, hala nola Kalez Kale, non Kosta, Donostia eta Baserritar Etorbidea kaleak eraldatzeko jarduketak nabarmentzen diren.
Garrantzi handiko obrak dira, eta mugikortasun-eredua aldatzea lortuko dute. Hori, berez, oso positiboa da, baina, behin amaituta eta ezarrita, erabiltzaileek azterketa eta balorazioa egin behar dute, nahi diren helburuak behar bezala lortu diren ikusteko.
Lehenik eta behin, “amaitu gabeko proiektuen” sentsazioa nabarmendu behar da. Egia da jarduketa horiek garrantzi handikoak direla, baina ez da garrantzi gutxiagokoa modu egokian egin behar direla, oinezkoen eta bizikleten mugikortasuna ibilgailu pribatuaren erabileraren gainetik lehenetsiaz. Donostia kalea eta Kosta amaitu eta inauguratu behar ziren, baina ez da horrela izan, elementu batzuk falta baitira jartzeko, zuzenketak egiteko eta abar, eta horiek gabe zaila da horietatik nola ibili asmatzea. Batzuetan aldaketak dira, edo ibiltzeko beste modu batera egokitzea suposatzen du, barneratzen zaila diren ereduak izan daitezke. Behin jarduera horiek gauzatuta, ez dakigu Balaztak idatziz adierazi dituen hobekuntzak eta zuzenketak, orain kontuan hartuko diren ala ez. Gure ustez, beharrezkoa litzateke xehetasunezko balorazio tekniko bat egitea, erabiltzaile guztiak kontuan hartuta, azpiegitura hobetzeko eta egon daitezkeen akatsak behin betiko zuzentzeko.
Hondarribiko mugikortasun-mahaia sortu zenetik, Balazta modu aktiboan parte hartzen saiatu da, eta, horretarako, proposamenak eta iradokizunak egin dizkio Udalari, bizikletaren erabiltzailearen ikuspegia eman dezan bere jardueretan. Udalak berak ere, batzuetan, esku-hartzeren baten alderdi zehatzei buruz galdetu digu, baina esan behar da kontsulta horietako asko obrak hasita daudenean egin direla, eta ez obrak diseinatzeko faseetan. Horren ondorioz, batzuetan, obrak zuzendu edo aldatu egin dira, edo gure proposamenak baldintzatu edo mugatu egin dira zenbait alderditan.
Dugun sentsazioa da Hondarribiko Udalak egiten dituen eta bizikleta bidezko mugikortasunari zuzenean eragiten dioten jarduera gehienak ez direla bizikletaren erabiltzaileen ikuspegiaren arabera egiten. Gaur egungo bidegorriak elkarrekin lotu gabe jarraitzen dugu, eta bidegorri zati bat amaitzen denean herrian bizikletaz ibiltzeko moduari buruzko informaziorik ere ez dugu.
Hona hemen adibide bat: Bizikletan ibiltzeko oraindik egokitu ez diren zebrabide batzuk zeharkatzeko, bizikletatik jaitsi behar izatea derrigorrezkoa da gaur egun. Beste kasu bat bizikletaz nondik ibili behar den adierazten ez den gune batzuek sortzen duten nahasmena litzateke. Hori da, adibidez, Amuteko biribilgunea Irunerako norabidean nola zeharkatu behar den definitzea; izan ere, oraindik bidegorri bat dago semaforoa igaro ondoren irteerarik gabeko bidegorri batera eramaten gaituena.
Badira tiraderaren batean ahaztuta daudela diruditen beste gai batzuk, mugikortasunari buruzko araudi berria onartu ondoren, eta ez dakigu zer asmo dauden:
• Portua edo Alde Zaharra oinezkoentzat jartzea.
• Butroe pasealekua bizikleta eta oinezkoentzako espazio partekatutzat hartzea.
• Edo Hondarribia eta Irun Plaiaundi aldetik lotzeko bidegorri bat eraikitzeko proiektuaren egoera, idazki honen lehen puntuan aipatua.
Mugikortasun jasangarriaren beste bi ezinbesteko aktiboak ere ez ditugu ahaztu nahi: oinezkoa eta garraio publikoa.
Oinezkoei dagokienez, adierazi nahi dugu gaur egun errepideko bidegurutze asko ez direla guztiz seguruak eta semaforoen itxaronaldiak gehiegizkoak direla oinezkoentzat. Garraio publikoari dagokionez, hiri-autobusaren linea berria oraindik martxan ez jartzeaz gain, udalerri mugakideekin lotzen gaituen linearen batek murrizketak izan ditu zerbitzuetan, Ekialdebusen E20 lineak, esaterako. Garraio publiko onik ez badugu, askoz zailagoa izango da ibilgailu pribatuaren erabilera murriztea.
Azkenik, ez dezagun ahaztu Mendelu auzoan, Plaiaundi gaia konpontzen den bitartean (aisialdi edo paseatzeko txirrindularitzari gehiago zuzendua, garraiorako edo erabilgarriari baino gehiago), bi administrazioek besteak beste, errepidean seinale horizontalak margotzea eta seinale bertikalak jartzea, bizikleten lehentasuna eta bizikletekiko errespetua adieraziz. Edo bizikletentzako marrak margotzea, Kostako errepidean egin den bezala. Radar “pedagogikoak” jartzea ere ideia ona deritzogu, abiadura markatzen duten horietakoak, haserre/alai aurpegiak jarriaz.
Oro har, uste dugu Hondarribiko Udalari kosta egiten zaiola aho batez onartutako eta udalaren PMUSan adierazitako printzipio hori barneratzea, hau da, oinezkoen eta bizikleten mugikortasunari lehentasuna ematea, auto pribatuaren bidezko mugikortasunaren gainetik.
Zalantzarik gabe, paradigma-aldaketa baten aurrean gaude, eta batzuetan zalantza sortzen zaigu Udal honek benetan barneratu eta onartu duen hori. Ulertu behar da automobilaren erabiltzaileei eragozpenik sortu gabe oso zaila dela mugikortasunean aldaketa hauek lortzea, oinezko eta bizikleta-erabiltzaileei orain arte izan ez duten lekua eta protagonismoa ematea alegia.
3. Ondorioak eta amaiera
Bidasoaldeko mugikortasun jasangarriaren egoerari buruzko azterketa honen aurrean, azpimarratu nahi dugu hirietako espazio publikoak ez duela ibilgailu motordunentzako garraiobide edo aparkaleku bat baino gehiago izan behar. Hori da bere eginkizunetako bat, baina ez luke nagusiena izan behar. Ezin da hirietako espazio publiko gehiena ibilgailu pribatuarekin egiten den desplazamenduaren arabera soilik planifikatzen edo erabiltzen jarraitu.
Espazio publikoak berreskuratzeak, auto pribatua gure hirietan garraiorako ibilgailu gisa murrizteak eta oinezko eta bizikletazko mugikortasuna bultzatzeak, zalantzarik gabe, hainbat abantaila dakarzkie herritar gehienei, eta horrek eragin zuzena du hiri askoz osasungarriago, atseginago, seguruago eta erakargarriago baten garapenean, bertan bizi garen eta mugitzen garen guztiontzat.
Espero dugu hauteskunde urte honetan gure agintariak ez direla mugituko soilik mugikortasun iraunkorraren gaia hauteskunde-diskurtsoetan sartzera, ezta promesa hutsak egitera ere, eta 2023an eta datozen urteetan gure eskualdean bizikletaz mugitzeko baldintzak eraginkortasunez hobetzeko beharrezko ekintzak egingo direla.
Sinatua: BALAZTA, Bidasoko Bizikletaren Aldeko Elkartea.