2.022 urtean Bidasoa eskualdean txirrindularien mugikortasunak izan dituen aurrerapen eta atzerapenen BALAZTAren balorazioa, eta 2023rako erronkak
ESKUALDEA
Aurkezpena/Sarrera
Bizikletaren Estatuko Barometroak duela gutxi sustatutako ikerketa batean argitaratu denez, 2022. urtean bizikletaz hiri batetik bestera joateko pertsonek adierazi dituzten eragozpen nagusiak honako hauek dira: ibilgailu motordunekin espazioak partekatzeak dakartzan arriskuak, gehiegizko trafikoa eta bidegorri eta azpiegitura segururik eza.
Alderdi horiek tokian-tokian aztertuta, BALAZTAk, Bidasoa eskualdeko hiriko txirrindularien elkarteak, Irunen eta Hondarribian 2022an bizikleta-mugikortasunari dagokionez egin diren aurrerapenen eta atzerapausoen balantzea egin nahi izan du, bai eta 2023an bizikleta- mugikortasunaren garapenaz eta mantentzeaz arduratzen diren erakundeek konponbidea ematea gustatuko litzaigukeen etorkizuneko erronkak eta egitekoak ere.
Azpiegitura horien eskumenak udalen eta administrazioen artean banatuta daudenez, gure azterketa eta balorazioa hiru ataletan banatu dugu:
• Bizikleta bidezko loturak Bidasoa eskualdeko udalerrien eta inguruko beste udalerri batzuen artean
• Bizikleta bidezko mugikortasuna Irunen
• Bizikleta bidezko mugikortasuna Hondarribian
Bidasoatik inguruko beste udalerri batzuetara bizikletaz egiten diren konexioei dagokienez, Balaztaren balorazioa negatiboa da argi eta garbi; izan ere, erabiltzaileei mugitzeko eta segurtasunerako erraztasuna ematen dieten bizikleta-azpiegitura berrien diseinuan aurrerapenik ez izateaz gain, egungo konexioetako batzuek okerrera, txarrera edo atzera ere egin dute, aurreko urteekin alderatuta. Alde horretatik, erabateko suspentsoa eman behar diegu administrazio eskudunei eta haien garapenaren, kudeaketaren eta/edo mantentzearen arduradunei.
Iazkoa modurik okerrenean hasi genuen, 2022ko urtarrilean Gaintxurizketan harrapatu zuten Hondarribiko txirrindulari baten heriotza deitoratu baikenuen. Elkarteko kideek hildako txirrindulariaren eta haren familiaren omenezko martxa jendetsu eta hunkigarri bat antolatu eta parte hartu zuten, eta, aldi berean, tarte arriskutsu horretan gure eskualdetik sartu eta irteteak txirrindulariei dakarkien arrisku nabarmenari amaiera emateko arreta eta dei egiteko.
Horrela, joan den urtearen hasieran, beste txirrindulari elkarte batzuekin batera Ertzaintzarekin, Aldundiarekin eta Gipuzkoako Txirrindularitza Federazioarekin izandako bileretan parte hartu genuen, Gaintxurizketatik igarotzen diren txirrindularien konexioa eta segurtasuna hobetzeko. 2023ko egun batzuk besterik ez daramagunean, oinezko batek errepide arriskutsu horretan izandako beste zorigaiztoko istripu batekin topo egin dugu, eta tamalez, ezin dugu alderdi horretan inolako aurrerapenik edo hobekuntzarik egiaztatu; beraz, oraindik ere agerikoa da oinezkoek eta Bidasoa eta Oarsoaldea artean dabiltzan txirrindulari ugariek beren gain hartzen dituzten kalteberatasuna eta arriskuak.
Alde horretatik, beste errekerimendu bat egiten diegu Gipuzkoako Foru Aldundiari eta beste erakunde eskudun batzuei, behingoz gure eskualdea Gipuzkoako gainerako lurraldeekin lotuko duen ibilbide seguru bat diseinatu dezaten txirrindularientzat. Errepide arriskutsu honetan hobekuntzarik egiten ez den bitartean, gidariei eta txirrindulariei dei egiten diegu denok gure alde jar gaitezen eta zuhurtziaz eta arretaz ibil gaitezen, harrapatutako azken biktima edo puntu beltz arriskutsu honetan jarri behar dugun azken bizikleta zuria izan dadin.
Bestalde, Irun eta Hondarribia artean hain desiratua eta beharrezkoa den bizikleta-loturak Mendeluko inbutua du oraindik ere, egunero auzo horretatik igarotzen diren milaka autoekin partekatzen den pasabide bakarra. Hori dela eta, elkarteak bat egin zuen urrian Mendelu auzoko ehunka bizilagunek egin zuten protestarekin, Hondarribiko Udalari eta beste administrazio batzuei auzoak aspaldidanik pairatzen dituen trafiko-arazoei eta azpiegituren prekarietateari irtenbidea emateko eskatzeko. Hondarribia eta Irun arteko bizikleta-lotura segurua erreklamatzea, beraz, lehentasunezko helburua izango da Balaztarentzat 2023an.
2021aren hasieran eta 2022aren hasieran obrak hasiko zirela iragarri bazen ere, Plaiaundiko parke ekologikoa handitzeko proiektu interesgarria ere ez da abiatu, marearteko padura-eremua handitzeaz gain, Irun, Hondarribia eta Hendaia artean oinezkoentzako eta bizikletentzako lotura berri bat sortuko baitu, erreserba ekologiko horren zati bat inguratuz. Ziur gaude Azken Portu eta Behobia lotzen dituen pasealekuarekin gertatu zen bezala, ibaiaren ondoko lotura berri hori asko ibiliko dela oinez eta bizikletaz, baina beldur gara oraindik hilabete dezente luza daitekeela. Eusko Jaurlaritzari eta hura gauzatzeko eskumena duten kostaldeetako Estatuko sailari eskatzen diegu lizitatzeko eta obrak hasteko izapideak bizkortzeko, eta proiektu horretaz lehenbailehen gozatu ahal izateko.
Era berean, Irun eta Hondarribia arteko beste bizikleta-konexioa ere itxi behar du Ospital aldean. Alde batetik, positibotzat jotzen dugu Irungo zatian bidegorriko beste zati bat egin izana, Puianatik hasi eta Ospitale bereraino doan errepidearekiko paraleloan, baina 200 metro pasatxoko tarteak, Hondarribiko Udalarena, ospitaletik Txingudi ikastolara doanak eta Jaizubiako pasabideak, oraindik ere, ez du espaloi edo bidegorririk eskuineko erreian, ikastetxeko ikasleei eta Jaizubiako ingurune naturalera doazen pertsona eta txirrindulariei modu seguruan zirkulatzeko aukera emango dienik.
Hendaiarekiko bizikleta loturak ere ez digu poztasunik eman 2022an, kontrakoa baizik. Avenida izeneko zubi sinbolikoa erabat berritu zen 2020an oinezkoen eta txirrindularien pasabidea errazteko, baino urte horren amaieratik itxita jarraitzen du, Frantziako Gobernuak hala erabakita, eta eraberritu ondoren hilabete batzuk baino ez zeramatzanean irekita.
Mugaren bi aldeetara joaten garen milaka pertsonentzat, itxiera horrek eragin nabarmena du gure eguneroko bizitzan, eta kalte nabarmena eragiten die alderdi sozialetan, ekonomikoetan eta segurtasunean; izan ere, bi hirien arteko pertsonen mugikortasunari ez ezik, Santiago inguruko eta Hendaiako geltokiko jarduera sozial, komertzial eta ekonomikoaren ohiko garapenari ere kalte egiten dio, eta, gainera, FICOBA azoka-esparrurako eta inguruko tren-geltokietarako sarbideak oztopatzen ditu.
Horrela, Irun eta Hendaia artean bizikletaz mugitzen garenok, kasu askotan haurrak, gazteak eta adinekoak, Santiago zubitik ibili behar izaten dugu autoen artean. Zubi horrek auto-ilara handiak eta trafiko-dentsitate handia izan ohi ditu, horrek dakarren arriskuarekin. Gainera, eskualde arteko eta Europako mailako bizikleta-ibilbide luzeak (Done Jakue bidea, Eurovelo, Velodysee edo Ederbidea, esaterako) eten eta zaildu egiten ditu.
Horregatik, mugaren bi aldeetako tokiko erakundeei eskatzen diegu Frantziako Gobernuari eska diezaiotela gure eskualdeko biztanleentzat garrantzitsua den mugako pasabide enblematiko hau ireki dezala.
Azkenik, Berarekin, Lesakarekin eta Baztango beste udalerri batzuekin Bidasoako bide berdearen edo Txikito trenaren bidez egindako konexioak ere ez du bere urterik onena bizi izan. 42 kilometroko ibilbide eder hau Eurovelo Sarearen parte da, eta ezin hobea da paseatzeko, kirola egiteko, bizikletaz mugitzeko eta Bidasoako paisaiez gozatzeko. 2021. urtearen amaieran uholde larriak eta lur-jausiak jasan zituen San Migel errekatik igarotzean.
Pasabidea erabat moztuta egon da urte hasieran, hainbat hilabetez, eta, ondoren, ekaitzak eramandako sedimentu asko kendu eta irekitzea lortu bazen ere, gaur egun zati hori oraindik ez da konpondu, eta zuloak, harriak eta lurraren irregulartasunak direla eta, bizikletatik jaitsi behar da zeharkatu ahal izateko. Hori dela eta, berriro eskatzen diogu Gipuzkoako Foru Aldundiari, Gipuzkoako ibilbidearen kudeaketaz eta mantentzeaz arduratzen den administrazioari, ahalik eta lasterren konpon dezan tarte hori, eta beste hobekuntza batzuk egin ditzan trazaduran, hain baliotsua eta maiz erabiltzen den bide berde horri behar bezala eusteko eta balioa emateko.
Era berean, Nafarroako Gobernuari eskatzen diogu, Endarlatzatik aurrera, Beraraino doazen zuloz eta harriz betetako zatiak konpon ditzala, eta tuneletako konexio elektrikoak eta argiak aldizka berrikus ditzala, urteko egun asko itzalita edo funtzionatu gabe egoten baitira.
Hasieran esan dugun bezala, 2022. urtea ez da urte ona izan Irun eta Hondarribia arteko bizikleta-azpiegiturei eta -loturei dagokienez, ez eta hiri horietatik inguruko beste udalerri batzuetarakoei dagokienez ere. Beraz, espero dugu 2023an administrazio arduradunak horiek hobetzeko eta garatzeko lanean hastea eta alderdi horretan poztasunen bat ematea...